Οι ορμονολογικές εξετάσεις αίματος (πχ β-χοριακή, θυρεοειδικές ορμόνες, ινσουλίνη, προλακτίνη, κλπ), χρησιμεύουν στον έλεγχο των ενδοκρινών αδένων και κατ’ επέκταση των παθήσεων που προέρχονται από αυτούς (διαταραχές του αναπαραγωγικού συστήματος και του θυρεοειδούς, οστεοπόρωση, σακχαρώδης διαβήτης, διαταραχές ανάπτυξης, κ.α.) και χρήζουν της κατάλληλης προετοιμασίας από τον εξεταζόμενο, για να αποδώσουν τα αποτελέσματα με ακρίβεια.
Κοινό χαρακτηριστικό των περισσοτέρων ορμονολογικών εξετάσεων είναι ότι δεν απαιτείται αυστηρή νηστεία πριν από την εξέταση και ότι η αιμοληψία μπορεί να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, πλην κάποιων εξαιρέσεων.
Ωστόσο, οι γυναικολογικές ορμόνες που σχετίζονται με τη διαδικασία της αναπαραγωγής αξιολογούνται ανάλογα με την ημέρα του κύκλου της γυναίκας καθώς αρκετές από αυτές έχουνε μεταβλητές τιμές ανάλογα με την ημερομηνία της τελευταίας εμμήνου ρύσεως, για αυτό θα πρέπει να ενημερώνεται το εργαστήριο για τη σωστή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων. Πιο συγκεκριμένα, το χρονικό διάστημα μεταξύ της 2ης και της 5ης ημέρας του κύκλου είναι προτιμότερο για την καλύτερη εκτίμηση των περισσοτέρων εξετάσεων (πχ FSH, LH, προλακτίνη, κλπ), για τη Δ4–ανδροστενεδιόνη συνιστάται η λήψη να γίνεται τις πρώτες 5 ή τις 15 τελευταίες μέρες του κύκλου, ενώ η 21η ημέρα δίνει ακριβέστερα αποτελέσματα για την προγεστερόνη και είναι σημαντικό να σημειώνεται αν ακολουθείται κάποια φαρμακευτική αγωγή (αντισυλληπτικά, αντιβιώσεις, αντικαταθλιπτικά, αντιόξινα, κλπ).
Σε ορισμένες εξετάσεις που απαιτείται η προσωρινή μετάθεση της προγραμματισμένης λήψης φαρμάκων για μετά την αιμοληψία, (π.χ. φάρμακα για το θυρεοειδή, το σάκχαρο ή τη χοληστερίνη), είναι απαραίτητη η έγκριση του θεράποντος ιατρού.
Κάθε εξέταση απαιτεί συνήθως διαφορετικές οδηγίες και για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στο 210-7216406 όπου η ιατρική μας ομάδα θα σας ενημερώσει κατάλληλα.
ΑΔΡΕΝΑΛΙΝΗ ΠΛΑΣΜΑΤΟΣ (Adr) :
8ωρη νηστεία
6ημερη αποχή από μπανάνες, μήλα, ξηρούς καρπούς (καρύδια), καφέ, τσάι, βανίλια
24ωρη αποχή από το αλκοόλ
12ωρη αποχή από το κάπνισμα
3ημερη αποφυγή λήψης των φαρμάκων α-μεθυλντόπα, μεθεναμίνη, υδραλαζίνη, αμπικιλλίνη και σουλφοναμίδες
To stress επηρεάζει τις τιμές και θα πρέπει να αποφευχθεί
Ορμόνη και νευροδιαβιβαστής που εκκρίνεται σε περιπτώσεις υπογλυκαιμίας, έντονης άσκησης, ή στρες λόγω άγχους, αγωνίας, φόβου και θυμού. Η Adr μπορεί να προκαλέσει αύξηση του καρδιακού ρυθμού και του ρυθμού αναπνοής, βρογχοδιαστολή και γλυκογονόλυση (απελευθέρωση γλυκογόνου και στη συνέχεια γλυκόζης).
Λέγεται αλλιώς και επινεφρίνη και μαζί με τη νοραδρεναλίνη/νορεπινεφρίνη και τη ντοπαμίνη, αποτελούν τις κατεχολαμίνες. Υψηλη συγκέντρωση κατεχολαμινών στο αίμα, σχετίζεται με τη διάγνωση ασθενειών όπως το φαιοχρωμοκύττωμα (όγκος που αναπτύσσεται στα επινεφρίδια, από όπου απελευθερώνονται οι κατεχολαμίνες).
ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗ ΗΡΕΜΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΠΩΣΗΣ (Aldo) :
20ημερη φυσιολογική δίαιτα σε νάτριο (~2.5-3γρ Na ημερησίως = λιγότερο από 1 κ.γ. αλάτι)
20ημερη αποχή από βρώση γλυκόριζας (licorice), καθώς μιμείται τις ιδιότητες της αλδοστερόνης αυξάνοντας την εργαστηριακή τιμή της, καθώς και αλμυρών τροφών (πατατάκια, μπέικον, κλπ)
24ωρη αποχή από το αλκοόλ
20ημερη αποφυγή λήψης φαρμάκων που επηρεάζουν την παραγωγή αλδοστερόνης όπως, διουρητικά και αντιυπερτασικά φάρμακα, ορμόνες (οιστρογόνα, κυκλική προγεστερόνη) και αντιόξινα, πάντοτε σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
To stress επηρεάζει τις τιμές και θα πρέπει να αποφευχθεί
Τρόπος διεξαγωγής εξέτασης και συλλογής δείγματος:
- Η μέτρηση της Aldo σε ηρεμία γίνεται σε ύπτια θέση (ξαπλωμένος), το πρωί (εντός 2h από την έγερση) και αφού παραμείνει 1 ώρα σε ύπτια θέση πριν από την αιμοληψία ή αλλιώς άμεσα μόλις ξυπνήσει ο ασθενής.
- Η μέτρηση της Aldo κόπωσης γίνεται σε όρθια θέση (καθιστός), το πρωί (εντός 2h από την έγερση) και αφού έχει μείνει όρθιος για 2 ώρες πριν από την αιμοληψία.
Ορμόνη που παράγεται από τα επινεφρίδια και ρυθμίζει την κατακράτηση νατρίου και την απέκκριση καλίου από τα νεφρά όταν χρειάζεται προκειμένου, να διατηρήσει τα φυσιολογικά επίπεδα των ηλεκτρολυτών αυτών στον οργανισμό.
Βοηθάει στην αξιολόγηση ασθενών με αρτηριακή υπέρταση, καθώς και στη διάγνωση ασθενειών που προκαλούν υπέρταση, όπως ο πρωτοπαθής αλδοστερονισμός ή σύνδρομο Conn (λόγω βλάβης των επινεφριδίων) και ο δευτεροπαθής αλδοστερονισμός (λόγω στένωσης της νεφρικής αρτηρίας, καρδιακής ανεπάρκειας ή κίρρωσης).
ΑΝΤΙΔΙΟΥΡΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ (ADH) :
8ωρη/12ωρη νηστεία
6ωρη αποχή από λήψη ποτών και νερού
Πρωινή ώρα αιμοληψίας, μεταξύ 07:00-11:00
Ορμόνη που παράγεται στον υποθάλαμο του εγκεφάλου και απελευθερώνεται από την υπόφυση όταν αυξάνεται η πυκνότητα των σωματιδίων στον ορό λόγω μείωσης της ποσότητας του νερού, προκαλώντας την επαναπορρόφησή του προκειμένου να μην απεκκριθεί από τα νεφρά. Παίζει σημαντικό ρόλο στην ομοιόσταση και στη διατήρηση του ισοζυγίου του νερού του σώματος και των αλάτων στο αίμα και αυξάνει την περιφερειακή αρτηριακή πίεση.
Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση του άποιου διαβήτη (διαταραχή ανεπάρκειας ADH) και του συνδρόμου απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης SIADH (σύνδρομο που σχετίζεται με υπερβολική σύνθεση ADH).
ΑΝΤΙΜΥΛΛΕΡΙΟΣ ΟΡΜΟΝΗ (ΑΜΗ) :
Δεν απαιτείται κάποια ειδική δίαιτα ή νηστεία πριν από την εξέταση.
Παράγεται στους αναπαραγωγικούς ιστούς τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών και έχει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των αναπαραγωγικών οργάνων στα έμβρυα. Στα έμβρυα που έχουν ανδρικά γονίδια (ΧΥ) παράγονται υψηλά επίπεδα AMH, αποτρέποντας την ανάπτυξη γυναικείων αναπαραγωγικών οργάνων, ενώ στα έμβρυα με θηλυκά χρωμοσώματα (ΧΧ) παράγονται μικρές ποσότητες AMH. Γυναίκες με υψηλότερες τιμές ΑΜΗ φαίνεται να ανταποκρίνονται καλύτερα στην εξωσωματική γονιμοποίηση αυξάνοντας τις πιθανότητες κύησης.
Η εξέταση είναι σημαντική για τα αποθέματα των ωαρίων στις ωοθήκες και την αξιολόγηση της γονιμότητας, δηλαδή της πιθανότητας εγκυμοσύνης. Επιπλέον, βοηθάει στην πρόβλεψη έναρξης της εμμηνόπαυσης και της πρόωρης εμμηνόπαυσης, στην διάγνωση εμμηνορροϊκών διαταραχών (πχ αμηνόρροια), στη διάγνωση του συνδρόμου πολυκυστικών ωοθηκών (ορμονολογική διαταραχή και αιτία υπογονιμότητας), καθώς και στην διάγνωση συγκεκριμένων τύπων καρκίνου των ωοθηκών.
ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΟΡΜΟΝΗ (GH) :
Απαιτείται 8ωρη/10ωρη νηστεία
3ημερη αποφυγή λήψης φαρμάκων που μπορούν να αυξήσουν τα επίπεδά της GH (αμφεταμίνες, ντοπαμίνη, αντισυλληπτικά, οιστρογόνα, ινσουλίνη, λεβοντόπα, μεθύλντοπα και νικοτινικό οξύ) ή να τα μειώσουν (κορτικοστεροειδή, φαινοθειαζίνες)
24ωρη αποφυγή αθλητικής δραστηριότητας πριν από την εξέταση, καθώς απελευθερώνεται GH μετά από άσκηση από την υπόφυση του εγκεφάλου
To stress επηρεάζει τις τιμές και θα πρέπει να αποφευχθεί
Πλήρης ακινησία 30 λεπτών πριν από την αιμοληψία για αποφυγή του stress.
Ορμόνη της υπόφυσης του εγκεφάλου που παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και τον μεταβολισμό των ενηλίκων, αφού προάγει την παραγωγή RNA και την πρωτεϊνοσύνθεση. Η μέτρηση της GH στο αίμα χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της λειτουργίας της υπόφυσης. Η υπέρμετρη έκκριση προκαλεί γιγαντισμό στα παιδιά και ακρομεγαλία στους ενήλικες, ενώ η μειωμένη έκκριση και ανεπάρκεια προκαλεί νανισμό στα παιδιά.
β-ΧΟΡΙΑΚΗ ΓΟΝΑΔΟΤΡΟΠΙΝΗ (β-HCG) :
Δεν απαιτείται κάποια ειδική δίαιτα ή νηστεία πριν από την εξέταση.
Μετάθεση δόσης φαρμάκων του θυρεοειδούς (όσων βρίσκονται σε θεραπευτική αγωγή) για μετά την αιμοληψία
Η εξέταση συνιστάται να πραγματοποιείται από την 2η ημέρα καθυστέρησης της περιόδου και μετά, καθώς αν πραγματοποιηθεί νωρίτερα, υπάρχει πιθανότητα να μην ανιχνευτεί μία αρχόμενη εγκυμοσύνη. Στην περίπτωση εξωσωματικής γονιμοποίησης, η καταλληλότερη ημέρα εξέτασης είναι η 14η μετά από την εμβρυομεταφορά.
Λέγεται και ορμόνη της εγκυμοσύνης επειδή παράγεται στον πλακούντα και πιστοποιεί τα αποτελέσματα του τεστ κυήσεως.
Η εξέταση αυτή, εκτός από την επιβεβαίωση της εγκυμοσύνης, είναι χρήσιμη για την διερεύνηση έκτοπης κύησης (εξωμήτριος), απειλούμενης αποβολής ή τερματισμού της εγκυμοσύνης όταν μειώνεται η συγκέντρωσή της, καθώς και για τη διάγνωση μύλης κύησης, χοριακού καρκινώματος και άλλων νεοπλασιών των εμβρυικών κυττάρων, όταν αυξάνεται υπέρμετρα η συγκέντρωσή της.
ΓΑΣΤΡΙΝΗ (Gastrin) :
12ωρη νηστεία
24ωρη αποφυγή ζωικής πρωτεΐνης καθώς προκαλεί έκκριση της γαστρίνης με αποτέλεσμα να αυξάνεται η εργαστηριακή τιμή της
7ημερη διακοπή λήψης φαρμάκων που παρεμβαίνουν στην έκκριση γαστρικού οξέος, όπως οι αναστολείς αντλίας πρωτονίων (π.χ. πραζόλες), τα αντιόξινα και οι Η2-αναστολείς (π.χ. σιμετιδίνη), πριν από τη μέτρηση της γαστρίνης στον ορό.
Ορμόνη που εκκρίνεται από το στομάχι και το πάγκρεας. Η υπογλυκαιμία που προκαλείται από την ινσουλίνη, έχει ως αποτέλεσμα να αυξάνεται η έκκριση της γαστρίνης.
Χρησιμοποιείται στη διερεύνηση ασθενών με αχλωρυδρία (έλλειψη οξέων στομάχου που προάγουν την πέψη των τροφών), ατροφική γαστρίτιδα και γαστρικό ή δωδεκαδακτυλικό έλκος, πυλωρική απόφραξη, κακοήθη αναιμία, καρκίνο στομάχου (λόγω Helicobacter pylori) και στον έλεγχο ασθενών με πιθανό σύνδρομο Zollinger-Ellison (γαστρίνωμα).
Δ4 ΑΝΔΡΟΣΤΕΝΔΙΟΝΗ (Δ4Α) :
Δεν απαιτείται κάποια ειδική δίαιτα ή νηστεία πριν από την εξέταση.
Μετάθεση δόσης κορτικοστεροειδών φαρμάκων για μετά την αιμοληψία
Πρωινή ώρα αιμοληψίας, μεταξύ 07:00-09:00, λόγω της ημερήσιας διακύμανσης των επιπέδων της Δ4A
Η εξέταση συνιστάται να πραγματοποιείται από τη 2η έως την 5η ημέρα του κύκλου ή τις τελευταίες 15 ημέρες.
Ανδρογόνο που παράγεται στις ωοθήκες των γυναικών και σε μικρότερο βαθμό στα επινεφρίδια και των δύο φύλων.
Χρησιμεύει στην αξιολόγηση παθήσεων όπως το σύνδρομο Cushing, ο δασυτριχισμός, οι όγκοι των ωοθηκών και των επινεφριδίων, η συγγενής υπερπλασία επινεφριδίων, οι όγκοι με έκτοπη παραγωγή ACTH, ο υπογοναδισμός, κ.α.
ΘΥΡΕΟΕΙΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ (Τ3, FT3, Τ4, FT4, TSH, TG, ANTI–TG, ANTI–TPO, TBG) :
Δεν απαιτείται κάποια ειδική δίαιτα ή νηστεία πριν από την εξέταση.
Μετάθεση δόσης φαρμάκων του θυρεοειδούς (για όσους βρίσκονται υπό φαρμακευτική αγωγή), για μετά την αιμοληψία και 24ωρη αποφυγή φαρμάκων όπως ασπιρίνη, αντισυλληπτικά, στεροειδή, ανδρογόνα, οιστρογόνα, αντισπασμωδικά (φαινυτοΐνη), σκιαγραφικά διαγνωστικά. Επιπλέον, ενημέρωση του νοσηλευτικού προσωπικού σε περίπτωση πρόσφατης επαφής με ιώδιο (βάμμα ιωδίου, Betadine κ.α)
3ημερη αποχή από συμπληρώματα διατροφής & πολυβιταμινούχα σκευάσματα που περιέχουν βιοτίνη (βιταμίνη Β7) που βρίσκεται σε προϊόντα για τα μαλλιά και τα νύχια
Πρωινή ώρα αιμοληψίας, μεταξύ 07:00-10:00
Ο θυρεοειδής αδένας είναι υπεύθυνος για τη ρύθμιση του μεταβολισμού και συνθέτει τις κύριες θυρεοειδικές ορμόνες Τ3 και Τ4 και τις ελεύθερες δραστικές μορφές τους FT3 και FT4 που απελευθερώνονται στην κυκλοφορία, κάτω από την επίδραση της TSH από την υπόφυση. Συχνά αυτές οι εξετάσεις παραγγέλλονται μαζί από τον ιατρό προκειμένου να ελεγχθεί η λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Διαταραχές στο θυρεοειδή αδένα μπορεί να σχετίζονται με ασθένειες όπως ο υποθυρεοειδισμός και ο υπερθυρεοειδισμός, με συμπτώματα όπως νευρικότητα, ταχυκαρδία, εφίδρωση, κ.α.
Οι εξετάσεις αυτές χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση ασθενειών που σχετίζονται με το θυρεοειδή αδένα όπως αναλύονται παρακάτω:
- ΤΡΙΪΩΔΟΘΥΡΟΝΙΝΗ ΟΛΙΚΗ & ΕΛΕΥΘΕΡΗ (Τ3, FΤ3): Η ορμόνη Τ3 (και η βιολογικά ενεργός ελεύθερη μορφή της FT3) είναι εξέταση εκλογής για τον εντοπισμό της θυρεοτοξίκωσης από Τ3 και επιπλέον μαζί με τα ANTI-TP και ANTI-TPO χρησιμεύει στη διάγνωση του υπερθυρεοειδισμού και της νόσου Graves (αυτοάνοσο νόσημα που προκαλεί υπερθυρεοειδισμό). Εάν τα επίπεδα της ολικής Τ3 (δεσμευμένη και ελεύθερη) δεν είναι φυσιολογικά, γίνεται έλεγχος επιπλέον και της FT3 προκειμένου να επιβεβαιωθεί η διάγνωση μιας θυρεοειδικής νόσου.
- ΘΥΡΟΞΙΝΗ ΟΛΙΚΗ & ΕΛΕΥΘΕΡΗ (Τ4, FT4): Η ορμόνη Τ4 (και η βιολογικά ενεργός ελεύθερη μορφή της FT4) είναι εξέταση που χρησιμοποιείται για τη διάγνωση διαταραχών του θυρεοειδή, όπως ο υπερθυρεοειδισμός (υπερλειτουργία) και ο υποθυρεοειδισμός (υπολειτουργία) και συνήθως παραγγέλλονται με την Τ3 μετά από μη φυσιολογικά αποτελέσματα της TSH (αν δεν έχουν παραγγελθεί από την αρχή όλες μαζί). Επιπλέον, χρησιμεύει για τον καθορισμό της φαρμακευτικής δόσης του υπο/υπερ-θυρεοειδισμού.
- ΘΥΡΕΟΤΡΟΠΟΣ ΟΡΜΟΝΗ (TSH): Παράγεται στην υπόφυση και διεγείρει την κυτταρική διαίρεση. Επιπλέον, ρυθμίζει την έκκριση Τ3 και Τ4 από τον θυρεοειδή αδένα, ως απόκριση στις συγκεντρώσεις FT3 και FT4. Είναι ο πιο ευαίσθητος δείκτης για την αξιολόγηση της λειτουργίας του θυρεοειδούς και ειδικότερα για τη διάγνωση του πρωτοπαθούς υποθυρεοειδισμού και με άλλους δείκτες για τη διάγνωση του υπερθυρεοειδισμού. Επίσης, χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση ασθενών με θεραπεία υποκατάστασης των θυρεοειδικών ορμονών.
Τα επίπεδα της TSH εμφανίζουν σημαντική ημερήσια διακύμανση για αυτό και η συλλογή των διαδοχικών δειγμάτων πρέπει να γίνεται την ίδια ώρα της ημέρας.
- ΘΥΡΕΟΣΦΑΙΡΙΝΗ (TG): Γλυκοπρωτεΐνη του θυρεοειδούς που συμμετέχει στη σύνθεση Τ3 και Τ4 και χρησιμοποιείται κυρίως ως καρκινικός δείκτης για τη διάγνωση του καρκίνου του θυρεοειδούς και την αποτελεσματικότητα της θεραπείας, καθώς και την παρακολούθηση της προόδου και της πιθανότητας επανεμφάνισης όγκου μετά από ολική θυρεοειδεκτομή.
Δεν πρέπει να έχει γίνει χειρουργική επέμβαση, βιοψία, σπινθηρογράφημα ή θεραπεία με Radio-Iodine για τουλάχιστον 2 εβδομάδες πριν από την αιμοληψία.
- ΑΝΤΙΘΥΡΕΟΕΙΔΙΚΑ ΑΝΤΙΣΩΜΑΤΑ (ANTI–TG, ANTI–TPO): Τα αντισώματα που στρέφονται έναντι των αντιγόνων του θυρεοειδούς αδένα TG και TPO, χρησιμοποιούνται για την ανίχνευση ασθενειών όπως η Graves και η Hashimoto.
- ΘΥΡΕΟΔΕΣΜΕΥΤΙΚΗ ΣΦΑΙΡΙΝΗ (TBG): Η σφαιρίνη δεσμεύουσα τη θυροξίνη είναι μια γλυκοπρωτεΐνη που παράγεται στο ήπαρ και δεσμεύει κυρίως την Τ4 και λιγότερο την Τ3. Μας παρέχει πληροφορίες που βοηθούν στη διαφορική διάγνωση των πραγματικών διαταραχών του θυρεοειδούς που δεν σχετίζονται με τη μεταβολική του κατάσταση όπως συμβαίνει συνήθως στην εγκυμοσύνη και κατά τη χρήση αντισυλληπτικών, πχ υπερθυρεοειδισμός από υψηλή τιμή Τ4 και φυσιολογικά επίπεδα FT3, FT4.
Η φαινυτοΐνη (αντισπασμωδικό φάρμακο) ανταγωνίζεται για τις θέσεις δέσμευσης της TBG και πρέπει να αποφεύγεται πριν από αυτήν την εξέταση.
ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ (INS), ΠΡΟΪΝΣΟΥΛΙΝΗ, C-ΠΕΠΤΙΔΙΟ :
8ωρη νηστεία
48ωρη αποχή από το αλκοόλ
Μετάθεση δόσης αντιδιαβητικών φαρμάκων ή ενέσεων ινσουλίνης, για μετά την αιμοληψία
3ημερη αποχή από συμπληρώματα διατροφής & πολυβιταμινούχα σκευάσματα που περιέχουν βιοτίνη (βιταμίνη Β7) που βρίσκεται σε προϊόντα για τα μαλλιά και τα νύχια
24ωρη αποχή από το κάπνισμα
24ωρη αποφυγή αθλητικής δραστηριότητας πριν από την εξέταση
Πρωινή ώρα αιμοληψίας, μεταξύ 08:00-10:00
Ορμόνη που εκκρίνεται από το πάγκρεας και ρυθμίζει το μεταβολισμό και τη μεταφορά των βιομορίων (πρωτεΐνες-αμινοξέα, υδατάνθρακες, λιπίδια) στο αίμα. Επιπλέον, εκκρίνεται όταν αυξάνεται η συγκέντρωση της γλυκόζης στο αίμα, βοηθώντας τη μετακίνησή της προς το εσωτερικό των κυττάρων, όπου αποτελεί την κύρια πηγή ενέργειας των κυττάρων. Έτσι, συμβάλλει στη διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων γλυκόζης στο αίμα.
Η αξιολόγηση της INS για τη διάγνωση και την παρακολούθηση του σακχαρώδη διαβήτη, γίνεται συχνά σε συνδυασμό με την καμπύλη γλυκόζης/σακχάρου και τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη. Η μέτρηση της INS μπορεί να επαναληφθεί μετά από διέγερση με λήψη γλυκόζης σε προκαθορισμένα χρονικά διαστήματα και για τη διεξαγωγή της εξέτασης ακολουθείται η διαδικασία που εφαρμόζεται και στην καμπύλη σακχάρου.
Η εξέταση χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με τις μετρήσεις του C-πεπτιδίου και της προϊνσουλίνης για τη διάγνωση υπογλυκαιμικών καταστάσεων, του ινσουλινώματος (όγκος στο πάγκρεας που προκαλεί υπογλυκαιμία) και την παρακολούθηση και τον έλεγχο του σακχαρώδους διαβήτη. Επίσης, δίνει πληροφορίες σχετικά με την ανάπτυξη αντίστασης στην ινσουλίνη.
ΚΑΛΣΙΤΟΝΙΝΗ (CT) :
12ωρη νηστεία
Πρωινή ώρα αιμοληψίας, μεταξύ 07:00-11:00
Ορμόνη που παράγεται από το θυρεοειδή αδένα που βρίσκεται στο λαιμό, όταν υπάρχουν στο αίμα υψηλά επίπεδα ασβεστίου, με αποτέλεσμα την αναστολή της απορρόφησής του από το γαστρεντερικό και τα οστά και την προώθηση της απέκκρισής του από τα νεφρά. Βοηθά στη ρύθμιση των επιπέδων του ασβεστίου και του φωσφόρου στο αίμα και η εργαστηριακή τιμή του αξιολογείται ως καρκινικός δείκτης.
Χρησιμοποιείται στη διάγνωση ενός τύπου καρκίνου του θυρεοειδούς (μυελοειδές καρκίνωμα θυρεοειδούς, MTC) και στην παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας του, στην αξιολόγηση της πολλαπλής ενδοκρινικής νεοπλασίας τύπου II και της μυελογενούς λευχαιμίας.
ΚΟΡΤΙΖΟΛΗ (Cort) :
Συνιστάται 2ωρη νηστεία
48ωρη αποφυγή λήψης κορτικοστεροειδών φαρμάκων, ανδρογόνων, οιστρογόνων και φαινυτοΐνης
48ωρη αποφυγή αθλητικής δραστηριότητας πριν από την εξέταση
To stress επηρεάζει τις τιμές και θα πρέπει να αποφευχθεί
Σταθερή πρωινή ώρα αιμοληψίας στις 08:00 που έχει την υψηλότερη τιμή της ή το απόγευμα στις 20:00 που η τιμή της πέφτει στα χαμηλότερα επίπεδα
Ιδανικά, γίνεται αιμοληψία και το πρωί και το βράδυ και χρησιμοποιούμε και τις 2 μετρήσεις για το καλύτερο διαγνωστικό αποτέλεσμα.
Ορμόνη που παράγεται όπως και η αδρεναλίνη από τα επινεφρίδια ως αντίδραση στο στρες και στην απόκριση «πάλης ή φυγής», στην αντίδραση φόβου δηλαδή που χαρακτηρίζεται από έκρηξη της αδρεναλίνης, ταχυκαρδία και διεσταλμένες κόρες των οφθαλμών, όταν αισθανθούμε ότι βρισκόμαστε σε κίνδυνο. Η εξέταση αξιολογεί τη λειτουργία των επινεφριδίων και της υπόφυσης και επηρεάζει τον μεταβολισμό των πρωτεϊνών, υδατανθράκων και λιπιδίων. Χρησιμοποιείται στη διάγνωση ασθενειών όπως η νόσος του Addison (μειωμένη παραγωγή κορτιζόλης) και το σύνδρομο Cushing, αλλά και στη διευρεύνηση όγκων στα επινεφρίδια και στην υπόφυση.
ΟΙΣΤΡΑΔΙΟΛΗ (Ε2) :
Δεν απαιτείται κάποια ειδική διατροφή ή νηστεία πριν από την εξέταση.
48ωρη αποφυγή λήψης κορτικοστεροειδών φαρμάκων, αντισυλληπτικών, οιστρογόνων και αντιβιοτικών (πχ τετρακυκλίνη)
Πρωινή ώρα αιμοληψίας, μεταξύ 07:00-09:00, λόγω της ημερήσιας διακύμανσης των επιπέδων της E2
Η εξέταση συνιστάται να πραγματοποιείται από τη 2η έως την 5η ημέρα του κύκλου
Μαζί με την οιστριόλη (Ε3) και την οιστρόνη (Ε1) αποτελούν τις βασικές μορφές οιστρογόνων (E) στο σώμα μας και παράγεται κυρίως στις ωοθήκες, στους μαστούς και στα επινεφρίδια.
Βοηθά στην ανάπτυξη των γυναικείων αναπαραγωγικών οργάνων, στην κατανομή των λιπιδίων στο γυναικείο σώμα και συμβάλλει στη φυσιολογική λειτουργία των οστών και των αρθρώσεων στις γυναίκες.
Η μέτρησή της χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση πολλών διαταραχών όπως της πρόωρης ή καθυστερημένης εφηβείας αν τα χαρακτηριστικά του κάθε φύλου δεν αναπτύσσονται με φυσιολογικό ρυθμό, της υπογονιμότητας, της πρόωρης εμμηνόπαυσης και ανεπάρκειας ωοθηκών, της θηλεοποίησης (πχ γυναικομαστία) στους άνδρες, των όγκων που παράγουν οιστρογόνα στους άνδρες, του Συνδρόμου Turner (γυναικεία γενετική διαταραχή με ένα Χ χρωμόσωμα αντί για δύο), για την παρακολούθηση της υποβοηθούμενης γονιμοποίησης, κ.α.
ΟΣΤΕΟΚΑΛΣΙΝΗ (BGP) :
Συνιστάται 10ωρη νηστεία
48ωρη αποφυγή λήψης κορτικοστεροειδών, οιστρογόνων και φαρμάκων για το θυρεοειδή
3ημερη αποχή από συμπληρώματα διατροφής & πολυβιταμινούχα σκευάσματα που περιέχουν βιταμίνη D, βιταμίνη Κ και βιοτίνη (βιταμίνη Β7) που περιέχεται συνήθως σε τονωτικές κάψουλες για τα μαλλιά και τα νύχια
Πρωτεΐνη των οστών που παράγεται από τους οστεοβλάστες και απελευθερώνεται στην κυκλοφορία του αίματος κατά τη διάρκεια του μεταβολισμού των οστών (αποδόμηση και επανασχηματισμό), για αυτό και θεωρείται δείκτης οστικής ανάπτυξης.
Η εξέταση χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της θεραπείας σε ασθενείς που πάσχουν από οστεοπόρωση, οστεοπενία, νόσο Paget (ασθένεια του μεταβολισμού των οστών που οδηγεί σε παραμορφωτική οστεΐτιδα), όπου τα επίπεδα της οστεοκαλσίνης στον ορό είναι αυξημένα, καθώς και στη διάγνωση νεοπλασιών και οστικών μεταστάσεων, του υπερπαραθυρεοειδισμού και του υποπαραθυρεοειδισμού.
ΠΑΡΑΘΟΡΜΟΝΗ (ΡΤΗ) :
12ωρη νηστεία
Συνιστάται η 24ωρη αποφυγή κατανάλωσης γάλακτος
24ωρη αποφυγή λήψης διουρητικών φαρμάκων
Πρωινή ώρα αιμοληψίας, μεταξύ 07:00-10:00
Πολυπεπτιδική ορμόνη που παράγεται στους παραθυρεοειδείς αδένες και είναι υπεύθυνη για τη ρύθμιση και διατήρηση των επιπέδων ασβεστίου (Ca), φωσφόρου και βιταμίνης D στο αίμα. Όταν μειώνεται η συγκέντρωση του Ca, εκκρίνεται PTH η οποία προκαλεί απελευθέρωση Ca από τα οστά. Για τη σωστή αξιολόγηση των αποτελεσμάτων ζητείται παράλληλα και η ανίχνευση των επιπέδων ιονισμένου ασβεστίου στον ορό.
Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση παθήσεων όπως ο υπερπαραθυρεοειδισμός (υπέρμετρη παραγωγή PTH), υποπαραθυρεοειδισμός (ελλειπής παραγωγή PTH), για την αξιολόγηση παθολογικών καταστάσεων του μεταβολισμού του ασβεστίου (υπερασβεστιαιμία & υποασβεστιαιμία) που μπορεί και να μην σχετίζονται με την PTH, καθώς και για τον έλεγχο της χρόνιας νεφρικής νόσου, την αξιολόγηση καλοηθών όγκων στους παραθυρεοειδείς αδένες και την ανεπάρκεια βιταμίνης D.
ΠΡΟΓΕΣΤΕΡΟΝΗ (PRG) :
Δεν απαιτείται κάποια ειδική διατροφή ή νηστεία πριν από την εξέταση.
48ωρη αποφυγή λήψης αντισυλληπτικών, οιστρογόνων και αντιβιοτικών (πχ αμπικιλλίνη)
Πρωινή ώρα αιμοληψίας, μεταξύ 07:00-09:00, λόγω της ημερήσιας διακύμανσης των επιπέδων της E2
Η εξέταση συνιστάται να πραγματοποιείται την 21η ημέρα του κύκλου
Στεροειδής ορμόνη που προετοιμάζει τη μήτρα (ενδομήτριο) για την εμφύτευση του γονιμοποιημένου ωαρίου και συμβάλλει στην ανάπτυξη των μαστών για την παραγωγή γάλακτος.
Μαζί με άλλες εξετάσεις χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση της γονιμότητας και της ωορρηξίας, για την εκτίμηση του κινδύνου για πρόωρη αποβολή, για τον έλεγχο της υγείας του πλακούντα, για την αποτελεσματικότητα των ενέσεων προγεστερόνης σε γυναίκες, για τη διάγνωση έκτοπης κύησης, καθώς και για τον έλεγχο ασθενών με υπερπλασία επινεφριδίων.
ΠΡΟΛΑΚΤΙΝΗ (PRL) :
Δεν απαιτείται κάποια ειδική διατροφή ή νηστεία πριν από την εξέταση.
48ωρη αποφυγή λήψης φαρμάκων όπως οιστρογόνα, αντιυπερτασικά, φαινοθειαζίνες, αγχολυτικά, αντικαταθλιπτικά, ψυχότροπα, α-μεθυλντόπα
Πρωινή ώρα αιμοληψίας, μεταξύ 07:00-10:00 με την προϋπόθεση ο εξεταζόμενος να έχει ξυπνήσει τουλάχιστον 2-3 ώρες νωρίτερα και να βρίσκεται σε ηρεμία
48ωρη αποφυγή αθλητικής δραστηριότητας πριν από την εξέταση
To stress επηρεάζει τις τιμές και θα πρέπει να αποφευχθεί
Η εξέταση συνιστάται να πραγματοποιείται από τη 2η έως την 6η ημέρα του κύκλου, καθώς οι τιμές αξιολογούνται σε συνάρτηση με την ημέρα του κύκλου της γυναίκας
Ορμόνη της υπόφυσης του εγκεφάλου, πολύ σημαντική για την ανάπτυξη του μαστικού ιστού και για την έναρξη της γαλουχίας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό.
Χρησιμοποιείται για τη διάγνωση και την παρακολούθηση καρκινικών όγκων της υπόφυσης που εκκρίνουν προλακτίνη (προλακτίνωμα) και που συνοδεύονται από διαταραχές του εμμηνορρυσιακού κύκλου, αμηνόρροια και γαλακτόρροια, καθώς και στη διάγνωση της αιτίας της υπογονιμότητας και της στυτικής δυσλειτουργίας στους άντρες.
ΡΕΝΙΝΗ ΗΡΕΜΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΠΩΣΗΣ - ΥΠΤΙΑ ΚΑΙ ΟΡΘΙΑ (PRA) :
Δεν απαιτείται νηστεία πριν από την εξέταση.
20ημερη φυσιολογική δίαιτα σε νάτριο (~2.5-3γρ Na ημερησίως = λιγότερο από 1 κ.γ. αλάτι)
20ημερη αποχή από βρώση γλυκόριζας (licorice), καθώς και αλμυρών τροφών (πατατάκια, μπέικον, κλπ) και 2ημερη αποχή από καφέ
24ωρη αποχή από το αλκοόλ
20ημερη αποφυγή λήψης φαρμάκων που επηρεάζουν την παραγωγή ρενίνης όπως, διουρητικά και αντιυπερτασικά φάρμακα, στεροειδή και ορμόνες (οιστρογόνα, κυκλική προγεστερόνη), πάντοτε σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
To stress επηρεάζει τις τιμές και θα πρέπει να αποφευχθεί
Τρόπος διεξαγωγής εξέτασης και συλλογής δείγματος:
- Η μέτρηση της ρενίνης σε ύπτια θέση (ξαπλωμένος), γίνεται το πρωί (εντός 2h από την έγερση) και αφού παραμείνει 1 ώρα σε ύπτια θέση πριν από την αιμοληψία ή αλλιώς άμεσα μόλις ξυπνήσει ο ασθενής.
- Η μέτρηση της ρενίνης σε όρθια θέση (καθιστός), γίνεται το πρωί (εντός 2h από την έγερση) και αφού έχει μείνει όρθιος για 2 ώρες πριν από την αιμοληψία.
Ένζυμο που παράγεται από τα νεφρά και ελέγχει την παραγωγή της αλδοστερόνης η οποία παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της φυσιολογικής συγκέντρωσης Κ, Na στο αίμα.
Χρησιμοποιείται για τη διαφοροδιάγνωση του πρωτοπαθούς και δευτεροπαθούς υπεραλδοστερονισμού, καθώς και για τη διάγνωση της ασθένειας Addison (ανεπάρκεια των επινεφριδίων) και άλλων νεφρικών νόσων.
ΣΕΡΟΤΟΝΙΝΗ / 5-ΟΗ ΤΡΥΠΤΑΜΙΝΗ (5-ΗΤ) :
Δεν απαιτείται νηστεία πριν από την εξέταση.
3ημερη αποχή από βρώση τροφίμων όπως ντομάτες, μπανάνες, δαμάσκηνα, μελιτζάνες και κάστανα
3ημερη αποφυγή λήψης αντικαταθλιπτικών φαρμάκων (αναστολείς της οξείδασης της μονοαμίνης)
To stress επηρεάζει τις τιμές και θα πρέπει να αποφευχθεί
Συχνά ζητείται συμπληρωματικά και η εξέταση 5-ΗΙΑΑ (υδροξυ-ινδολο-οξικο-οξυ) στα ούρα 24ώρου, καθώς αποτελεί ένα από τα βασικά προϊόντα μεταβολισμού της σεροτονίνης
Νευροδιαβιβαστής του εγκεφάλου που βοηθάει στη μετάδοση των νευρικών ερεθισμάτων, στη συστολή των αιμοφόρων αγγείων, στη ρύθμιση του ύπνου, της όρεξης και της διάθεσης. Η εξέταση χρησιμοποιείται για την ανίχνευση καρκινοειδών όγκων.
ΣΦΑΙΡΙΝΗ ΔΕΣΜΕΥΣΗΣ ΦΥΛΕΤΙΚΩΝ ΟΡΜΟΝΩΝ (SHBG):
Δεν απαιτείται κάποια ειδική διατροφή ή νηστεία πριν από την εξέταση.
48ωρη αποφυγή λήψης αντισυλληπτικών, ανδρογόνων, οιστρογόνων και φαρμάκων για το θυρεοειδή
Γλυκοπρωτεΐνη που παράγεται στο ήπαρ και προσδένεται στις φυλετικές ορμόνες των ανδρών (τεστοστερόνη, διϋδροτεστοστερόνη) και των γυναικών (οιστρόνη, οιστραδιόλη), ελέγχοντας την ποσότητα από αυτές που μεταφέρεται στους ιστούς (κυρίως της τεστοστερόνης).
Η εξέταση χρησιμοποιείται για να διαπιστωθεί πόση τεστοστερόνη από αυτήν που υπάρχει στο σώμα (ολική τεστοστερόνη) χρησιμοποιείται στους ιστούς και βοηθάει στην παρακολούθηση γυναικών με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, υπερτρίχωση και στοιχεία αρρενοποίησης (υπερβολική παραγωγή ανδρογόνων), στη διάγνωση διαταραχών της ήβης και νευρικής ανορεξίας, στη διάγνωση της θυρεοτοξίκωσης, υποθυρεοειδισμού και υπερθυρεοειδισμού, καθώς και στην αξιολόγηση εμφάνισης καρδιαγγειακών νοσημάτων και διαβήτη τύπου 2.
ΣΩΜΑΤΟΜΕΔΙΝΗ-C (IGF-1) :
Δεν απαιτείται κάποια ειδική διατροφή ή νηστεία πριν από την εξέταση.
48ωρη αποφυγή λήψης φαρμάκων όπως κορτικοστεροειδή και οιστρογόνα
3ημερη αποχή από συμπληρώματα διατροφής & πολυβιταμινούχα σκευάσματα που περιέχουν βιταμίνη D, βιταμίνη Κ και βιοτίνη (βιταμίνη Β7) που περιέχεται συνήθως σε τονωτικές κάψουλες για τα μαλλιά και τα νύχια
24ωρη αποφυγή αθλητικής δραστηριότητας πριν από την εξέταση
Λέγεται και ινσουλινόμορφος αυξητικός παράγων 1 και είναι ένα πολυπεπτίδιο που παράγεται κυρίως στο ήπαρ και λειτουργεί ως ορμόνη που επηρεάζει τη δραστηριότητα της αυξητικής ορμόνης (GH) και κατά συνέπεια την ανάπτυξη, καθώς και το μεταβολισμό της γλυκόζης. Όταν η εργαστηριακή τιμή της είναι φυσιολογική, τότε αποκλείεται μια έλλειψη GH.
Η μέτρηση της σωματομεδίνης C χρησιμοποιείται για τη διάγνωση διαταραχών της GH και της υπόφυσης, καθώς και παθήσεων όπως αυτών της ακρομεγαλίας, του γιγαντισμού.
ΤΕΣΤΟΤΕΡΟΝΗ (Testo) :
Δεν απαιτείται κάποια ειδική διατροφή ή νηστεία πριν από την εξέταση.
48ωρη αποφυγή λήψης φαρμάκων όπως ανδρογόνα (δαναζόλη), οιστρογόνα, αντισυλληπτικά, κορτικοστεροειδή, φιναστερίδη, βαρβιτουρικά και αντιεπιληπτικά.
24ωρη αποχή από το αλκοόλ
Πρωινή ώρα αιμοληψίας, μεταξύ 07:00-10:00 διότι τα επίπεδά της μειώνονται αργότερα στη διάρκεια της ημέρας
48ωρη αποφυγή αθλητικής δραστηριότητας πριν από την εξέταση
Η εξέταση συνιστάται να πραγματοποιείται από τη 2η έως την 5η ημέρα του κύκλου, καθώς οι τιμές αξιολογούνται σε συνάρτηση με την ημέρα του κύκλου της γυναίκας
Ορμόνη υπεύθυνη για την ανάπτυξη των εξωτερικών γεννητικών οργάνων και των δευτερογενών χαρακτηριστικών φύλου (εμφάνιση τριχοφυΐας σώματος, ανάπτυξη μυών και βαθιά φωνή) στους άνδρες, ενώ στις γυναίκες λειτουργεί ως πρόδρομο μόριο των οιστρογόνων. Βρίσκεται σε δύο μορφές, την ελεύθερη τεστοστερόνη που αποτελεί και την ενεργό μορφή και τη συνδεδεμένη/δεσμευμένη με πρωτεΐνες, ενώ η εξέταση που μετράει και τις δύο είναι η ολική τεστοστερόνη.
Η εξέταση σε συνδυασμό με τη μέτρηση των επιπέδων FSH και LH βοηθά στην εκτίμηση πιθανής δυσλειτουργίας των αναπαραγωγικών οργάνων στα δύο φύλα (υπογοναδισμός) και στη διάγνωση παθήσεων όπως η στυτική δυσλειτουργία, η μειωμένη λίμπιντο, η γυναικομαστία στους άνδρες και η αρρενοποίηση στις γυναίκες, καθώς και στην ανίχνευση καρκινικών όγκων των ωοθηκών και των όρχεων.
ΦΛΟΙΟΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΟΤΡΟΠΟΣ ΟΡΜΟΝΗ (ACTH) :
12ωρη νηστεία
48ωρη αποφυγή λήψης φαρμάκων όπως οιστρογόνα και κορτικοστεροειδή
2ημερη αποχή από συμπληρώματα διατροφής & πολυβιταμινούχα σκευάσματα που περιέχουν βιοτίνη (βιταμίνη Β7) που βρίσκεται σε προϊόντα για τα μαλλιά και τα νύχια
Πρωινή ώρα αιμοληψίας, μεταξύ 07:00-10:00 επειδή τα επίπεδα ACTH αλλάζουν κατά τη διάρκεια της ημέρας, με τη μέγιστη συγκέντρωση να είναι το πρωί που ξυπνάμε
To stress επηρεάζει τις τιμές και θα πρέπει να αποφευχθεί
Ορμόνη που παράγεται από την υπόφυση του εγκεφάλου και ρυθμίζει τα επίπεδα της κορτιζόλης, η οποία απελευθερώνεται από τα επινεφρίδια. Τα αποτελέσματα της ACTH είναι σημαντικό να αξιολογούνται μαζί με αυτά της κορτιζόλης για την ορθότερη ερμηνεία των αποτελεσμάτων και θα είναι καλό να γίνονται 2 μετρήσεις όπως με την κορτιζόλη.
Χρησιμοποιείται για την διάγνωση διαφόρων ασθενειών που σχετίζονται με υψηλά ή χαμηλά επίπεδα κορτιζόλης όπως η νόσος Addison, το σύνδρομο Cushing, επινεφριδιακές υπερπλασίες και νεοπλασίες, δυσλειτουργίες και όγκους στην υπόφυση, όγκους στους πνεύμονες, κ.α.
ΩΟΘΗΛΑΚΙΟΤΡΟΠΟΣ ΟΡΜΟΝΗ (FSH), ΩΧΡΙΝΟΤΡΟΠΟΣ ΟΡΜΟΝΗ (LH) :
Δεν απαιτείται κάποια ειδική διατροφή ή νηστεία πριν από την εξέταση.
48ωρη αποφυγή λήψης φαρμάκων όπως στεροειδή, οιστρογόνα, αντισυλληπτικά, φιναστερίδη, διγοξίνη, προγεστερόνη και αντιεπιληπτικά
Πρωινή ώρα αιμοληψίας, μεταξύ 07:00-09:00 διότι τα επίπεδά τους μειώνονται αργότερα στη διάρκεια της ημέρας
24ωρη αποφυγή αθλητικής δραστηριότητας πριν από την εξέταση
Η εξέταση συνιστάται να πραγματοποιείται από τη 2η έως την 5η ημέρα του κύκλου, καθώς οι τιμές αξιολογούνται σε συνάρτηση με την ημέρα του κύκλου της γυναίκας
Ορμόνες που παράγονται από την υπόφυση του εγκεφάλου και επιτελούν σημαντικό ρόλο στη σεξουαλική ανάπτυξη των γυναικών ως προς τον έλεγχο του κύκλου της περιόδου και την προώθηση της ωορρηξίας και των ανδρών για την παραγωγή της τεστοστερόνης και κατά συνέπεια της σπερματογένεσης και της ωρίμανσης των σπερματοζωαρίων. Η εξέταση FSH συνήθως ζητείται μαζί με την LH.
Οι εξετάσεις αυτές βοηθάνε στη διάγνωση παθήσεων όπως η υπογονιμότητα, η αμηνόρροια, η μειωμένη λίμπιντο, οι διαταραχές στην υπόφυση και τα επινεφρίδια (υπερπλασία) και οι πολυκυστικές ωοθήκες, καθώς και για τον προσδιορισμό της ωορρηξίας, της εμμηνόπαυσης, της πρόωρης και καθυστερημένης εφηβίας και της αξιολόγησης του χαμηλού αριθμού σπερματοζωαρίων.
